1.5 Duurzame landbouw
Inleiding
In dit hoofdstuk gaat het over doel 1.5 uit de begroting: sterke positie voor duurzame economisch rendabele grondgebonden landbouw. Voor dit doel onderscheidt PS drie taken:
- Opstarten programma’s gericht op kennis, ontwikkeling en innovatieve landbouw
- Participeren in innoverende samenwerkingsverbanden
- Faciliteren aanvragen kavelruil
Om de sprong naar een sterke, duurzame en toekomstbestendige grondgebonden landbouw te maken, hebben PS op 29 juni 2016 het Ambitiedocument InnovatieAgenda Duurzame Landbouw vastgesteld. Centraal staat een veranderaanpak met proeftuinen. Voor de uitvoering van deze proeftuinen is € 14 mln beschikbaar gesteld, die voor 50% gefinancierd wordt uit Europese subsidie voor plattelandsontwikkeling (POP3). PS hebben daarnaast
€ 1 mln beschikbaar gesteld als werkbudget.
Het gaat om de ambitie om te komen tot een duurzame landbouw- en voedselketen in Zuid-Holland, voor gezond, duurzaam en betaalbaar eten voor iedereen. Duurzaamheid is in dit verband de toestand waarbij wordt voldaan aan de behoeftes van zowel de huidige als de behoeftes van de toekomstige generaties (definitie van de VN-commissie Brundlandt (1987).
Op grond van deze ambitie staan de volgende doelen centraal:
A: Verbeteren kwaliteit van de leefomgeving via verduurzaming door:
- sluiten van kringlopen van grondstoffen;
- versterken van regionale voedselketens;
- versterken biodiversiteit bij normale agrarische bedrijfsvoering door nieuwe verdienmodellen.
B: Versterken van volhoudbare sterke economische sector door:
- landbouwsector als sterke economisch cluster op lange termijn in stand houden.
De veranderaanpak stimuleert en faciliteert duurzame innovaties in de vorm van proeftuinen. Proeftuinen zijn een zichtbare plek waar de provincie samen met koplopers in de landbouw- en voedselketen innovaties gericht op duurzame landbouw ontwikkelt en uitprobeert. Vooral de combinatie van proeftuinen met het Platform Duurzame Landbouw en met het Kennis- en Ontwikkelprogramma maakt de aanpak sterk. Dat zorgt er voor dat niet alleen deelnemers hun kennis en ervaring delen, maar dat deze ook beschikbaar komt voor een veel bredere groep van volgers.
De gekozen innovatieve veranderaanpak heeft onder meer het Open Netwerk Voedsel Innovatie Zuid-Holland opgeleverd, met de Zuid-Hollandse Voedselfamilies als zelfstandig transitie- en innovatienetwerk. Het doel van het innovatienetwerk is elkaar te voeden met kennis en inspiratie over de proeftuinen. Dit netwerk speelt een essentiële rol bij de uitvoering van de Innovatieagenda en bestaat uit:
- Platform Duurzame Landbouw : circa 30 koplopers uit de landbouw- en voedselketen zijn verenigd in de ‘Zuid-Hollandse Voedselfamilies’;
- Kennisteam: voor het Kennis- en Ontwikkelprogramma met Wageningen Economic Research, Hogeschool InHolland, HAS Hogeschool en DRIFT/Erasmus universiteit;
- Proeftuinen : in uitvoering of in ontwikkeling door samenwerkende ondernemers uit de landbouw- en voedselketen.
Voor dit geheel is nu een Programmaraad in werking en de Stichting Zuid-Hollandse Voedselfamilies is daarvoor opgericht.
foto: Programmaraad Voedselfamilies Zuid-Holland
figuur: Open Netwerk VoedselIinnovatie duurzame landbouw
1. Barometer Duurzame Landbouw
In 2017 is als effectindicator de Barometer Duurzame Landbouw ontwikkeld en door PS vastgesteld bij de Voorjaarsnota 2017. De resultaten op de afzonderlijke thema’s reflecteren de duurzaamheidsprestaties van de Zuid-Hollandse agrarische bedrijven in de grondgebonden landbouw. Deze prestaties komen tot stand op basis van ondernemerskeuzes, wet- en regelgeving en algemeen landbouwbeleid van de overheid.
Uitvoeringsresultaten in 2017
Hieronder vindt u de eerste meting van de Barometer Duurzame Landbouw. De Barometer toont de duurzaamheidsprestaties in het jaar 2015 (vlakken) ten opzichte van de referentie (de dik gedrukte lijn). De referentie wordt gevormd door het meerjaarsgemiddelde van de periode 2010-2015. Deze effectindicator is afzonderlijk uitgewerkt voor de melkrundveehouderij en de akkerbouw. Dit zijn in Zuid-Holland de belangrijkste sectoren binnen de grondgebonden landbouw. De Barometer omvat een groot aantal people-, planet- en profit-thema’s (8 voor de akkerbouw en 10 voor de melkrundveehouderij).
Akkerbouw
Melkrundveehouderij
Legenda:
Dikke lijn: Meerjaarsgemiddelde; 2015=100
Groen: Betere prestatie dan meerjaarsgemiddelde
Rood: mindere prestatie dan meerjaarsgemiddelde
Blauw: prestatie rondom meerjaarsgemiddelde
Vooruitblik
In de akkerbouw en de melkrundveehouderij zijn vele ontwikkelingen gaande die de duurzaamheidsprestaties kunnen beïnvloeden, bijvoorbeeld de introductie van het fosfaatrechtenstelsel voor de melkrundveehouderij, de PAS, de nieuwe derogatie-eisen krachtens de Nitraatrichtlijn en de doorwerking van het toekomstig klimaatakkoord. De beïnvloedingsmogelijkheden van de provincie op de duurzaamheidsprestaties als gevolg van deze ontwikkelingen zijn beperkt.
Provinciale Staten hebben in december 2017 ingestemd met het GS-voorstel om te onderzoeken of deze Barometer op een of andere wijze kan worden verbonden met de monitoring van het ruimtelijk beleid voor de intensieve veehouderij. GS doen PS hiervoor een voorstel uiterlijk mei 2018.
In de 2 e helft van 2018 wordt de vervolgmeting Barometer Duurzame Landbouw uitgevoerd.
Verder is een subsidie quotStimulering maatschappelijke initiatieven duurzame landbouwquot voorbereid en vastgesteld bij de Begroting 2018. En ook is in 2017 gestart met de ondersteuning en samenwerking met het Programma Jong Leren eten (www.JongLerenEten.nl ). Om deze samenwerking verder te continueren is besloten bij de Begroting 2018 daarvoor een begrotingssubsidie van € 300.000 beschikbaar te stellen voor de jaren 2018-2020 op basis van het gezamenlijke Werkplan 2018-2020.
Links en verwijzingen
Website Voedselfamilies Zuid-Holland .
Onderbouwing Barometer Duurzame Landbouw .